Jasnota purpurowa (Lamium purpureum) to pospolity chwast występujący na terenie całej Polski, szczególnie uciążliwy w uprawach ozimych, takich jak rzepak. Ze względu na swój szybki rozwój i zdolność do konkurowania o wodę, światło i składniki pokarmowe, jasnota może znacząco osłabić rozwój młodych roślin rzepaku, co w konsekwencji obniża plon. Jesień to kluczowy moment, aby skutecznie ograniczyć jej występowanie.
Charakterystyka jasnoty purpurowej
Jasnota purpurowa to roślina jednoroczna lub zimująca, kiełkująca głównie jesienią. Charakteryzuje się fioletowo-purpurowymi liśćmi w górnej części pędu, szybkim tempem wzrostu i dużą zdolnością do rozwoju nawet przy niskich temperaturach. Jest rośliną wskaźnikową gleb zasobnych w azot.
Dlaczego zwalczać jesienią?
- Konkurencja o zasoby: W fazie 2–4 liści rzepak jest szczególnie wrażliwy na konkurencję chwastów.
- Rozwój odporności: Brak zwalczania jesienią zwiększa ryzyko konieczności intensywnego odchwaszczania wiosną, co sprzyja rozwojowi odporności chwastów na herbicydy.
- Ochrona plonu: Wczesne ograniczenie zachwaszczenia umożliwia lepsze ukorzenienie i rozkrzewienie rzepaku przed zimą.
Strategie zwalczania jasnoty purpurowej
- Zabiegi agrotechniczne
- Płytka uprawa pożniwna (gruberowanie, bronowanie) – sprzyja wschodom chwastów, które można zniszczyć przed siewem rzepaku.
- Wysiew rzepaku w optymalnym terminie – silna i wyrównana obsada roślin lepiej konkuruje z chwastami.
- Zabiegi chemiczne
Jesienne zabiegi herbicydowe to najskuteczniejsza forma walki z jasnotą purpurową.
Zalecane substancje aktywne:
- Metazachlor – działa na chwasty jedno- i dwuliścienne, aplikacja przedwschodowa lub we wczesnych fazach rzepaku.
- Dimetenamid-P, napropamid – alternatywne substancje o działaniu doglebowym.
- Diflufenikan – skuteczny w zwalczaniu jasnoty, działa kontaktowo i doglebowo, stosowany w mieszaninach.
- Pikloram – stosowany nalistnie, przykładem preparatu z pikloramem może być herbicyd Zorro 300 SL
Terminy stosowania:
- Przedwschodowo (BBCH 00-09) – zaraz po siewie, zanim pojawią się wschody rzepaku i chwastów.
- Wczesnopowschodowo (BBCH 10-14) – gdy rzepak ma 1–4 liście, a jasnota zaczyna wschodzić.
- Mieszanki herbicydowe
Kombinacja substancji o różnych mechanizmach działania zwiększa spektrum zwalczanych chwastów i ogranicza ryzyko odporności. Przykładowa mieszanina:
- metazachlor + chlomazon (np. Butisan Star) – skuteczna na jasnotę purpurową i inne chwasty dwuliścienne.
Wskazówki praktyczne
- Dobór środka dostosuj do stanowiska – zwróć uwagę na typ gleby, wilgotność i fazę rozwojową rzepaku.
- Unikaj dawek granicznych – zbyt niska dawka może być nieskuteczna i sprzyja selekcji odpornych osobników.
- Zwróć uwagę na warunki pogodowe – optymalne działanie uzyskuje się przy umiarkowanej wilgotności gleby i temperaturze powyżej 5°C.
Podsumowanie
Zwalczanie jasnoty purpurowej w rzepaku ozimym powinno być przeprowadzane przede wszystkim jesienią, aby chronić młode rośliny przed konkurencją i zapewnić im dobre warunki przezimowania. Właściwa strategia łącząca zabiegi agrotechniczne i odpowiednio dobrane herbicydy to klucz do skutecznego ograniczenia zachwaszczenia i utrzymania wysokiego plonu.
